POLSKA IZBA GOSPODARKI ODPADAMI (PIGO) jako organizacja reprezentująca przedsiębiorców sektora gospodarki odpadami oraz sygnatariusz inicjatywy „Sprawiedliwy ROP”, wyraża pełne poparcie dla wdrożenia modelu, który łączy rozumienie złożonych, krajowych uwarunkowań, a także skuteczność i transparentność z zasadą szerokiego porozumienia społeczno-branżowego.
Tak jak przedstawiono w Sejmie w dniu 18.03.br. model „Sprawiedliwy ROP” powstał jako efekt dialogu i kompromisu praktyków rynku najszerzej reprezentujących całą jego złożoność, co przełożyło się na wysoce holistyczne spojrzenie. Nie widzimy zatem powodu, dla którego nie miałby on być podstawą dalszego rozwoju systemu gospodarki odpadami opakowaniowymi w Polsce.
2024 08 01 Inicjatywa Sprawiedliwy ROP przepływy
1. Model zbudowany na dialogu i współpracy
Inicjatywa „Sprawiedliwy ROP” została wypracowana wspólnie przez środowiska samorządowe, branżowe, eksperckie i gospodarcze. To porozumienie ponad podziałami, które uwzględnia różnorodne potrzeby i doświadczenia wszystkich uczestników systemu.
W prace nad tym modelem i jego promowanie aktywnie zaangażowane były m.in.: Związek Miast Polskich, Związek Gmin Wiejskich RP, Unia Metropolii Polskich, Izba Branży Komunalnej, Rada RIPOK, Krajowa Izba Gospodarki Odpadami (KIGO), Polska Izba Gospodarki Odpadami (PIGO).
To model zakorzeniony w rzeczywistości, zrównoważony, inkluzywny i gotowy do wdrożenia.
2. Gotowość operacyjna i zgodność z przepisami
Model „Sprawiedliwy ROP”:
- bazuje na istniejących zasobach organizacyjnych i infrastrukturalnych,
- nie wymaga budowy nowych struktur od podstaw, co ogranicza ryzyko słabszych wyników w pierwszych latach wdrożenia,
- umożliwia szybkie wdrożenie,
- jest zgodny z przepisami UE (dyrektywa odpadowa, art. 8a, PPWR),
- odpowiada kierunkom polityk środowiskowych i KPGO 2028.
To rozwiązanie dojrzałe, skonsultowane w szerokim gronie i realne do wdrożenia
w praktyce.
Model przyczynia się także do zmniejszenia luki inwestycyjnej i ograniczania szarej strefy poprzez włączenie wszystkich uczestników rynku do systemu obowiązków i rozliczeń.
3. Rola uczestników systemu
- Wprowadzający:
– Ponoszą finansową i informacyjną odpowiedzialność za wprowadzane opakowania.
– Obowiązkowo rejestrują dane w BDO (również e-commerce).
– Pokrywają koszty zbiórki, transportu, przetwarzania oraz kampanii edukacyjnych.
– Zwolnieni z obowiązków są tylko ci, którzy wprowadzają poniżej 300 kg rocznie (poza obowiązkami informacyjnymi).
- Organizacje odzysku opakowań (OOO):
– Pozostają istotnym elementem systemu realizując kluczowe obowiązki
wprowadzających, stosując ekoprogresywną modulację opłat.
– Współpracują z gminami przy edukacji i projektach pilotażowych.
– Ponoszą proporcjonalnie koszty systemu gminnego.
– Uczestniczą w dialogu z administratorem oraz w tworzeniu dobrych praktyk.
- Administrator systemu (podmiot publiczny):
Publiczny administrator systemu (np. NFOŚiGW) pełni kluczową rolę nadzorczą
i koordynacyjną.
Do jego zadań należą m.in.:
– prowadzenie bazy danych opakowań,
– redystrybucja środków z organizacji odzysku do gmin i instalacji,
– certyfikacja kosztów zagospodarowania,
– nadzór nad systemem DPR/EDPR,
– organizacja dialogu między interesariuszami poprzez Komitet ds. ROP.
- Gminy:
– Zachowują odpowiedzialność za system gospodarki odpadami komunalnymi.
– Realizują zadania w reżimie PZP, co gwarantuje rynkowość i przejrzystość.
– Otrzymują środki na podstawie dokumentów księgowych – nie od OOO, lecz za pośrednictwem administratora.
4. Kluczowe cechy modelu „Sprawiedliwy ROP”
- Efektywność ekonomiczna i środowiskowa – dzięki istniejącej infrastrukturze
i wykorzystaniu doświadczenia sektora. - Zasada „zanieczyszczający płaci” – producenci ponoszą rzeczywistą odpowiedzialność finansową.
- Pełna transparentność przepływów finansowych i nadzoru – w oparciu
o procedury PZP. - Ochrona mechanizmów rynkowych – konkurencja motywuje do poprawy efektywności i jakości.
- Ekomodulacja – oparta na realnych danych i właściwościach opakowań.
- Wsparcie polskiego recyklingu – certyfikacja, wzmacnianie mocy przerobowych instalacji.
- Zasada kosztu netto – środki od wprowadzających mogą być wykorzystane wyłącznie zgodnie z przepisami UE.
- Komplementarność z systemem kaucyjnym – model uwzględnia wszystkie strumienie opakowań.
- System zbliżony do dominujących w Europie rozwiązań, z myślą o których tworzone są kolejne unijne rozwiązania GOZ (w tym rosnące wymogi)
5. Wspólne działanie w oparciu o gotowy model
Model „Sprawiedliwy ROP” powstał jako realna odpowiedź na potrzebę zrównoważonej reformy. Główną siłą tego modelu jest uwzględnienie i czerpanie z mocnych stron każdej ze stron przy jednoczesnym zachowaniu odpowiedniej równowagi między nimi.
To koncepcja, która łączy:
– odpowiedzialność z efektywnością,
– decentralizację z nadzorem publicznym,
– współpracę z mechanizmami rynkowymi,
– trendy europejskie z polską specyfiką.
To nie jest projekt jednej grupy interesariuszy – to wspólne rozwiązanie, wypracowane przez samorządy, przedsiębiorców, organizacje odzysku i ekspertów.
Z uwagi na powyższe podtrzymujemy stanowisko, że model „Sprawiedliwy ROP” to solidna podstawa do dalszych, inkluzywnych działań i rekomendujemy jego wykorzystanie jako punktu wyjścia dla rozwiązań docelowych.
Polska Izba Gospodarki Odpadami jako organizacja z ponad 20-letnim doświadczeniem, deklaruje gotowość do dalszej współpracy nad wdrożeniem sprawiedliwego, transparentnego i skutecznego modelu ROP, zgodnego z interesem środowiskowym, publicznym i gospodarczym.
Rada Polskiej Izby Gospodarki Odpadami
Warszawa, 9 kwietnia 2025 r.
W załączeniu: prezentacja inicjatywy „Sprawiedliwy ROP”
