Aktualizacja 12.09.2023:
11.09.br. minął termin „zawieszenia” w procedurze notyfikacji Komisji Europejskiej ustawy z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw. 12.09.2023 ustawa opublikowana została w Dzienniku Ustaw https://www.dziennikustaw.gov.pl/DU/2023/1852
Aktualizacja 11.09.2023:
Informacja Kancelarii Prezydenta RP
w sprawie ustawy z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw
Celem ustawy jest wdrożenie do polskiego porządku prawnego postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko, tzw. dyrektywy plastikowej (dyrektywy SUP, ang. single-use plastics), w zakresie zwartego w art. 9 ust. 1 tej dyrektywy obowiązku państwa członkowskiego zapewnienia selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych powstałych z butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do 3 l (w tym ich zakrętek i wieczek) na poziomie 77% w 2025 roku oraz 90% w 2029 roku.
Ponadto ustawa ma na celu uporządkowanie niektórych kwestii dotyczących sprawozdawczości i raportowania w zakresie funkcjonowania gospodarki bateriami i akumulatorami oraz zużytymi bateriami i zużytymi akumulatorami, a także funkcjonowania systemu gospodarki zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym.
W celu zapewnienia wskazanych powyżej poziomów selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych ustawa przede wszystkim:
1) wprowadza minimalne poziomy selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych w podziale na poszczególne rodzaje opakowań i lata, zakładające równomierny, sukcesywny wzrost dla wszystkich rodzajów opakowań (od wymaganego dyrektywą 2019/904 poziomu 77% w 2025 roku, do wymaganego poziomu 90% w 2029 roku i latach następnych);
2) wprowadza nowe obowiązki podmiotów uczestniczących w systemie gospodarki opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, tj. przedsiębiorców wprowadzających produkty w opakowaniach na napoje, przedsiębiorców prowadzących jednostki handlu detalicznego lub hurtowego, punktów zbierających opakowania i odpady opakowaniowe, podmiotów reprezentujących, a także odpowiednio modyfikuje obowiązki dotychczasowe, w tym w szczególności w zakresie informowania konsumentów o systemie zwrotu opakowań oraz prowadzenia ewidencji i sprawozdawczości;
3) wprowadza system kaucyjny, który będzie wspomagać selektywne zbieranie odpadów powstałych z opakowań, a w tym w szczególności określa wymagania dotyczące utworzenia i prowadzenia systemu kaucyjnego;
4) modyfikuje stosowne przepisy o opłacie produktowej;
5) wprowadza nowe delikty administracyjne (działania naruszające i zaniechania w zakresie zmodyfikowanych i wprowadzonych ustawą obowiązków podmiotów uczestniczących w systemie gospodarki opakowaniami i odpadami opakowaniowymi) oraz określa stosowne sankcje za ich popełnienie (w ramach już obowiązujących przedziałów wysokości kar pieniężnych dla poszczególnych typów deliktów, tj. od 500 zł do 1 000 000 zł), a także określa organ wymierzający te kary.
Wprowadzany ustawą system kaucyjny – obok wyżej wspomnianych plastikowych butelek do 3 l – obejmie również butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 l oraz puszki metalowe (aluminiowe i stalowe) o pojemności do 1 l. Objęcie tego rodzaju opakowań systemem kaucyjnym spowoduje nie tylko wzrost osiąganych poziomów zbierania i recyklingu opakowań i odpadów opakowaniowych szklanych i metalowych, ale także wpłynie korzystnie ekonomicznie na wprowadzany system kaucyjny, zwiększy wygodę konsumentów oraz wpłynie pozytywnie na zmniejszenie zaśmiecenia terenów publicznych.
System kaucyjny to system, w którym przy sprzedaży produktów w opakowaniach na napoje jednorazowego albo wielokrotnego użytku (ww. plastikowych butelkach jednorazowego użytku do 3 l, metalowych puszkach do 1 l, szklanych butelkach wielokrotnego użytku do 1,5 l), będących napojami, jest pobierana kaucja (określona kwota pieniężna), która jest zwracana użytkownikowi końcowemu w momencie zwrotu opakowania objętego tym systemem albo odpadu opakowaniowego powstałego z opakowania objętego tym systemem.
System kaucyjny obejmie terytorium kraju, zapewni powszechny i równy dostęp wszystkim podmiotom w nim uczestniczącym (użytkownikom końcowym produktów w opakowaniach na napoje, podmiotom wprowadzającym te produkty, jednostkom handlu detalicznego i hurtowego oraz innym punktom zbierającym opakowania i odpady opakowaniowe) i nie będzie wymagał okazania dowodu zakupu produktu w opakowaniu na napoje w celu zwrotu pobranej kaucji.
System ten będzie ustanowiony przez przedsiębiorców wprowadzających produkty w opakowaniach na napoje i przedsiębiorców wprowadzających bezpośrednio produkty w opakowaniach na napoje, a prowadzony będzie przez tzw. podmioty reprezentujące tych przedsiębiorców – spółki akcyjne z kapitałem zakładowym wynoszącym co najmniej 5 000 000 zł oraz posiadające stosowne zezwolenie wydane przez ministra właściwego do spraw klimatu w drodze decyzji.
Zezwolenie na prowadzenie systemu kaucyjnego będzie wydawane na wniosek podmiotu reprezentującego przedkładany ministrowi nie później niż 6 miesięcy przed planowanym uruchomieniem systemu kaucyjnego, na czas oznaczony, nie dłuższy niż 10 lat.
Ustawa dopuszcza możliwość utworzenia dwóch lub więcej systemów kaucyjnych, a tym samym dwóch lub więcej podmiotów reprezentujących prowadzących te systemy. W takim przypadku podmioty te będą zobowiązane do ustalenia między sobą (w drodze umowy zawartej w formie pisemnej pod rygorem nieważności) warunków rozliczania pobranej i zwróconej kaucji oraz rozliczania i wymiany zebranych opakowań lub odpadów opakowaniowych (w miarę pojawiania się kolejnych podmiotów reprezentujących będzie zachodziła konieczność zawierania kolejnej takiej umowy między wszystkimi podmiotami reprezentującymi).
Warunkiem przystąpienia do systemu kaucyjnego jest zawarcie umowy z podmiotem reprezentującym. Umowa określi m.in. terminy płatności oraz wysokość wkładów finansowych ponoszonych przez przedsiębiorców na finansowanie systemu kaucyjnego.
Maksymalna wysokość kaucji za opakowanie będzie wynosiła 2 zł (wysokości kaucji dla poszczególnych rodzajów opakowań objętych systemem kaucyjnym określi w rozporządzeniu minister właściwy do spraw klimatu w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych oraz ministrem właściwym do spraw gospodarki, na akceptowalnym społecznie poziomie stanowiącym zachętę do zwrotu opakowań i odpadów opakowaniowych, zatem te stawki będą takie same niezależnie od tego, w którym systemie kaucyjnym będzie uczestniczył dany wprowadzający).
Środki finansowe pochodzące z nieodebranej kaucji oraz ze sprzedaży materiałów pochodzących z przetwarzania odpadów opakowaniowych będą przeznaczane na finansowanie systemu kaucyjnego.
Do podstawowych obowiązków podmiotu reprezentującego w ramach systemu kaucyjnego będzie należało: selektywne zbieranie opakowań i odpadów opakowaniowych w celu osiągania wymaganych poziomów selektywnej zbiórki; odbieranie opakowań i odpadów opakowaniowych z jednostek handlu detalicznego i hurtowego oraz innych punktów zbierających opakowania i odpady opakowaniowe, objętych systemem kaucyjnym; transport opakowań do wprowadzającego produkty w opakowaniach na napoje lub wprowadzającego bezpośrednio produkty w opakowaniach na napoje oraz odpadów opakowaniowych do zakładu przetwarzania odpadów; rozliczenie kaucji z jednostkami handlu detalicznego i hurtowego oraz innymi punktami zbierającymi opakowania i odpady opakowaniowe objęte systemem kaucyjnym, w szczególności finansowanie wypłat kaucji dla użytkownika końcowego; finansowanie kosztów zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych przez przedsiębiorcę prowadzącego jednostkę handlu detalicznego i hurtowego oraz inny punkt zbierający opakowania i odpady opakowaniowe objęte systemem kaucyjnym.
Wprowadzający (w tym wprowadzający bezpośrednio) produkty w opakowaniach na napoje będą zobowiązani umieszczać na opakowaniach oznakowanie wskazujące na objęcie opakowania systemem kaucyjnym oraz określające wysokość kaucji.
Ustawa wprowadza również maksymalną stawkę opłaty produktowej dla opakowań w przypadku nieosiągnięcia wymaganych poziomów selektywnej zbiórki (25 zł za 1 kg, przy czym zasadnicza maksymalna stawka tej opłaty dla opakowań wynosi 4,50 zł za 1 kg).
Ustawa modyfikuje również obowiązki w zakresie selektywnej zbiórki podmiotów dystrybuujących produkty będące napojami w opakowaniach na napoje objętych systemem kaucyjnym – przedsiębiorców prowadzących jednostki handlu detalicznego lub hurtowego (w zależności od kryterium 200 m2 powierzchni sprzedaży).
Wprowadzane ustawą zmiany ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług są konsekwencją wprowadzenia rozwiązań dotyczących systemu kaucyjnego i nie zmieniają zasad obowiązujących dla opakowań zwrotnych, które nie będą objęte tym systemem lub w przypadku których wprowadzający produkty w tych opakowaniach nie zdecydują się na przystąpienie do tego systemu. Zmiany tej ustawy dotyczą tylko opakowań wielokrotnego użytku (szklanych butelek o pojemności do 1,5 l) objętych systemem kaucyjnym i określają pewne zasady ustalania podstawy opodatkowania dla tych opakowań.
Zgodnie z przepisami przejściowymi ustawy będzie istniała możliwość wykorzystywania – do momentu zużycia, zwrotu lub wyczerpania zapasów – opakowań (plastikowych butelek do 3 l, metalowych puszek do 1 l, szklanych butelek do 1,5 l), w których produkty będące napojami zostały wprowadzone do obrotu przed dniem przystąpienia do systemu kaucyjnego oraz niepobierania kaucji od tych opakowań, a także możliwość prowadzenia do dnia 31 grudnia 2024 r. utworzonych przed dniem wejścia w życie ustawy systemów pobierania i zwracania kaucji za opakowania na zasadach dotychczasowych (tj. możliwość zbierania opakowań, w których produkty będące napojami zostały wprowadzone do obrotu przed dniem 1 stycznia 2025 r., oraz zwracania kaucji po dniu 1 stycznia 2025 r., nie później jednak niż do dnia 31 grudnia 2025 r.).
Ustawa wejdzie w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.
W związku z procedurą obowiązkowej notyfikacji tej ustawy Komisji Europejskiej do 11.09.2023 r. ustawa ta jest w tzw. okresie zawieszenia (Standstill), w którym interesariusze mogą zgłaszać uwagi do tych regulacji.
Aktualizacja 17.08.2023:
Na dzisiejszym posiedzeniu plenarnym, Sejm, głosami Posłów koalicji rządzącej, odrzucił wszystkie cztery poprawki do ustawy zgłoszone przez Senat. Ustawa zostanie niebawem podpisana przez Prezydenta RP.
Aktualizacja 29.07.2023:
SENAT RP na posiedzeniu plenarnym w dniu 28.07.2023 przyjął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/druk.xsp?nr=3560 w której zaproponował poprawki do ustawy. Zostaną one rozpatrzone na najbliższym posiedzeniu Sejmu w dniach 16-17 sierpnia 2023 r.
Aktualizacja 16.07.2023:
Kancelaria Sejmu opublikowała tekst USTAWY z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw, który zostal skierowany do rozpatrzenia przez SENAT
https://orka.sejm.gov.pl/opinie9.nsf/nazwa/3380_u/$file/3380_u.pdf
Aktualizacja 21.06.2023:
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw (druk nr 3380) został skierowany przez Marszałka Sejmu do pierwszego czytania na posiedzeniu plenarnym Sejmu, które odbędzie się w dniach 6-7 lipca br.
Aktualizacja 9.06.2023:
Rada Ministrów na posiedzeniu w dniu 6.06.br. przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw (UC98), który trafi do rozpatrzenia przez Sejm. Treść tego projektu nie została jeszcze opublikowana.
Poniżej przesyłam komunikat Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.
Projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw
06.06.2023
Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez ministra klimatu i środowiska.
Projekt dostosowuje polskie prawo do rozwiązań obowiązujących w Unii Europejskiej. Chodzi o unijną dyrektywę w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko. Od 1 stycznia 2025 r. wprowadzony zostanie system kaucyjny na jednorazowe butelki z plastiku do 3 litrów, szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 litra oraz metalowe puszki o pojemności do 1 litra.
Obecnie znaczna część odpadów powstających z opakowań, które planuje się objąć systemem kaucyjnym, trafia do odpadów komunalnych. Nowe rozwiązanie zwiększy poziom recyklingu odpadów opakowaniowych i zmniejszy zaśmiecenie środowiska.
Najważniejsze rozwiązania
- Puste opakowania będzie można oddać do sklepu, aby odzyskać wcześniej zapłaconą kaucję.
– Duże sklepy, o powierzchni powyżej 200 metrów kwadratowych, będą w tym celu musiały odbierać puste opakowania. Pozostałe placówki handlowe (o mniejszej powierzchni) będą mogły przystąpić do systemu i odbierać opakowania objęte kaucją na zasadzie dobrowolności. - Do jednorazowych butelek z plastiku do 3 litrów, szklanych butelek wielorazowego użytku do 1,5 litra oraz metalowych puszek o pojemności do 1 litra, doliczona zostanie kaucja, której wysokość zostanie określona w rozporządzeniu.
- Aby odebrać kaucję w sklepie, nie trzeba będzie okazywać paragonu, potwierdzającego jej wcześniejsze zapłacenie.
Kancelaria Prezesa Rady Ministrów
